Czym zajmuje się onkologia?
Dziedziną medycyny, która zajmuje się diagnozowaniem, leczeniem nowotworów wszelkiego rodzaju i profilaktyką antyrakową jest onkologia. Dzięki niej ludzkość poznała wiele chorób nowotworowych i metod ich leczenia. Warto dowiedzieć się nieco więcej o onkologii.
Interdyscyplinarna dziedzina medyczna
Ogólnie rzecz ujmując, onkologia jest dziedziną medycyny zajmującą się schorzeniami nowotworowymi. Lekarze specjalizujący się w niej, rozpoznają i leczą nowotwory atakujące różne organy w ciele człowieka. Problematyka onkologii, jako interdyscyplinarnej dziedziny medycyny dotyczy promocji zdrowia, ale i poprawy jakości życia pacjentów, chorujących na różnego rodzaju nowotwory, takie jak:
· rak płuc,
· rak trzustki,
· rak żołądka,
· rak piersi,
· rak szyjki macicy,
· nowotwór jelita grubego,
· nowotwór sutka,
· guz mózgu,
· nowotwór jajników,
· nowotwór prostaty,
· nowotwór pochwy,
· rak skóry,
· nowotwór wątroby,
· rak oka i powiek,
· rak przełyku.
Za „ojca” współczesnej onkologii w Polsce uznaje się profesora Tadeusza Koszarowskiego. To on określił ją jako naukę o etiologii, patologii, epidemiologii, zapobieganiu, rozpoznawaniu, wielospecjalistycznym leczeniu chorych na nowotwory oraz ich dalszej kontroli, opiece nad nieuleczalnie chorymi oraz o organizowaniu walki z tymi chorobami.
Onkolog – lekarz onkologii
Lekarze specjalizujący się w onkologii zajmują się profilaktyką oraz leczeniem nowotworów. Pod względem formalnym onkolog to specjalista w dziedzinie leczenia stanów przednowotworowych, nowotworów oraz ich powikłań. Onkolog może specjalizować się w ramach trzech różnych specjalizacji:
· onkologia kliniczna,
· radioterapia,
· chirurgia onkologiczna.
Są również lekarze specjaliści z zakresu onkologii dziecięcej.
Onkolog kliniczny zajmuje się diagnozowaniem, różnicowaniem oraz leczeniem pacjentów chorujących na nowotwory złośliwe. W jego gestii pozostaje przeprowadzanie badań przedmiotowych i podmiotowych. Poza tym interpretuje wyniki zleconych badań laboratoryjnych, pobiera materiały do badań histopatologicznych i cytologicznych. Jest przeszkolony w zakresie udzielania pierwszej pomocy medycznej w stanach nagłego zagrożenia zdrowia i życia pacjentów. Planuje i nadzoruje rehabilitację pacjentów po leczeniu onkologicznym. Może planować i podejmować działania na rzecz promocji zdrowia i profilaktyki antynowotworowej.
W swojej pracy onkolog kliniczny przeprowadza badania i wywiady z pacjentami, wypisuje recepty, prowadzi dokumentację medyczną, jak i wydaje zwolnienia lekarskie, skierowania na badania, orzeka o niezdolności do pracy. Może też zajmować się pracą administracyjną i koordynacyjną przy organizowaniu pracy w centrach onkologicznych i w innych placówkach służby zdrowia.
Onkologia dziecięca
Specyficzną dziedziną onkologii jest onkologia dziecięca, która specjalizuje się w nowotworach u dzieci. Mali pacjenci pozostają pod opieką onkologów dziecięcych. W ich przypadku choroby nowotworowe bardzo często mają gwałtowny przebieg, ale z drugiej strony terapia onkologiczna przynosi dobre rezultaty, w porównaniu do podobnych metod leczenia zastosowanych u pacjentów dorosłych. Z uwagi na to, że rak atakuje organizm młody, to komórki ciała po leczeniu szybciej się regenerują, zarówno po chemioterapii, jak i radioterapii.
Wciąż rozwijająca się onkologia dziecięca pozwala na wykrywanie pierwszych zmian nowotworowych już na etapie rozwoju prenatalnego. Dzieci najczęściej chorują na nowotwory takie jak białaczka i chłoniak.
Badania w onkologii
U pacjentów, u których onkolog podejrzewa nowotwór, zleca się wykonanie przede wszystkim badań laboratoryjnych. To morfologia krwi, posiew, badania biochemiczne krwi, badanie poziomu markerów w surowicy i badania immunologiczne. W drugiej kolejności wykonuje się badania obrazowe, jak USG, RTG, tomografia komputerowa czy mammografia. Jeśli jest takie wskazanie, można wykonać także dodatkowe nowoczesne badania w centrum onkologicznym.
Dla sprawdzenia, czy zmiana występująca w ciele pacjenta w postaci guza ma charakter nowotworowy i czy jest to nowotwór złośliwy, chirurg onkolog pobiera fragment guza do badania histopatologicznego. Jeśli ocena mikroskopowa jest pozytywna, pozwala to na rozpoczęcie odpowiedniego leczenia onkologicznego.
Leczenie pacjentów onkologicznych
Pacjenci ze zdiagnozowanymi nowotworami są poddawani różnego rodzaju terapiom onkologicznym. Do najczęstszych stosowanych metod leczenia zalicza się radioterapię i chemioterapię. U części pacjentów, jeśli jest to możliwe, wykonywane jest chiruriczne usunięcie guzów nowotworowych.
Chemia, czyli chemioterapia polega na podawaniu dożylnie odpowiednich dawek leków, w następujących po sobie 3-tygodniowych cyklach. Można również stosować chemioterapię przy użyciu środków doustnych lub zastrzyków domięśniowych.
Radioterapia może być terapią zastępczą w stosunku do chemii lub uzupełniającą. Polega ona na zastosowaniu promieniowania jonizującego, które niszczy komórki nowotworu, ale jednocześnie istnieje wysokie ryzyko uszkodzenia zdrowych komórek.