Czerniak złośliwy skóry – objawy i rokowania

Jednym z najgroźniejszych typów raka skóry jest czerniak. Czy taka diagnoza zawsze musi oznaczać, że pacjenta czeka chemia, a jego rokowania nie są najlepsze?

Czym jest czerniak?

Wskazanie jednostki chorobowej jako czerniaka złośliwego skóry nie do końca jest właściwe, ponieważ z definicji jest on nowotworem o charakterze złośliwym. Czerniak niezłośliwy nie istnieje. Czerniak nazywany fachowo „melanoma malignum” najczęściej atakuje komórki skóry, ale może występować również i gdzie indziej, np. na:

• błonach śluzowych,
• gałce ocznej,
• oponach mózgowo-rdzeniowych.

Czerniak atakuje najczęściej w okolicy plam soczewicowatych, nieowłosionych zmian barwnikowych (pieprzyków), jak i znamion łączących i znamion mieszanych o charakterze skórno-naskórkowym.

Częstotliwość występowania choroby

Nowotwór skóry w formie czerniaka występuje u około 5 proc. białej populacji, jaka dotknięta jest rakiem skóry. Prawdopodobieństwo zachorowania na czerniaka maleje wraz z ciemniejszym kolorem skóry, z uwagi na wysoki poziom melaniny w skórze. Z drugiej strony najczęściej czerniak statystycznie rzecz ujmując jest diagnozowany w krajach skandynawskich.

Objawy czerniaka skóry

Nowe znamiona na ciele powinny zaniepokoić pacjenta i sprawić, że umówi się on na konsultację do lekarza. Podejrzenie czerniaka jest zasadne, jeśli na istniejącym znamieniu barwnikowym powstają zgrubienia, pojawia się zmiana powierzchni i zabarwienia czy zmiana brzegów pieprzyka. Może przy tym wystąpić również krwawienie lub swędzenie.

Symptomy raka skóry, jakim w istocie jest czerniak, mogą dotyczyć występowania na ciele człowieka guzków o różnym zabarwieniu, od ciemnoczerwonego do czarnego. Nieregularne kształty zmiany, nierówne brzegi, różna grubość i asymetria zmiany mogą wskazywać na ten nowotwór. Do najczęstszych, charakterystycznych objawów czerniaka zalicza się:

• owrzodzenie,
• świąd,
• krwawienie,
• zaczerwienienie wokół znamienia.

Diagnostyka podejrzanej zmiany skórnej

Nie każda zmiana na skórze w ciemniejszym kolorze musi być od razu czerniakiem kwalifikującym się do natychmiastowego usunięcia. Z pewnością jednak pieprzyki płaskie o nieregularnym kształcie, które wyraźnie powiększają się w czasie, powinny być skonsultowane z dermatologiem. Natomiast zmiany naczyniowe lub naskórkowe w ogóle nie powinny wzbudzać niepokoju pacjenta, ponieważ nie mają one charakteru nowotworów złośliwych.

Bardzo ważne jest, aby pacjent pokazał podejrzaną zmianę lekarzowi. Czerniak może rozwinąć się na pieprzyku, który od lat towarzyszy pacjentowi. Jednak z czasem zaczyna się zmieniać i jest to pierwszy sygnał, że dzieje się coś niedobrego. Już lekarz rodzinny po zbadaniu zmiany może skierować pacjenta do specjalisty, jeśli zauważy coś niepokojącego.

Po potwierdzeniu, że zmiana jest rzeczywiście nowotworowa, określa się tzw. naciek zmiany, czyli głębokość, na jaką czerniak wniknął w tkankę. To bardzo ważne, jeśli jest on wykrywany w zaawansowanym stadium.

Rokowania związane z czerniakiem

Wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania czerniaka:

• Stadium I – rokuje średnio na 90 proc. przeżycia w skali kolejnych 5 lat i jest to najwyższa przeżywalność.
• Stadium II – rokuje średnio pomiędzy 77 a 45 proc. przeżycia w skali kolejnych lat.
• Stadium III – rokuje średnio pomiędzy 50 a 30 proc. szans na przeżycie kolejnych 5 lat,
• Stadium IV czerniaka – najgorsze rokowania.

Leczenie czerniaka skóry

Istnieje kilka sposobów leczenia czerniaka skóry. Najbardziej popularną jest operacja chirurgiczna, polegająca na wycięciu zmiany wraz z pewnym marginesem zdrowych tkanek. Przy czerniaku, w przeciwieństwie do innych guzów, nie wykonuje się jednak profilaktycznego usunięcia węzłów chłonnych, ponieważ nie daje to poprawy rokowania u chorego.
Oprócz operacji, pacjenci z czerniakiem skóry leczeni są poprzez immunoterapię, terapię ukierunkowaną genetycznie, a w przypadku czerniaków nieoperacyjnych przez perfuzję izolowaną. Stosowana jest też chemioterapia i radioterapia.

Profilaktyka czerniaka

Istniejące już zmiany skórne, które są podejrzane, zwykle kwalifikują się do usunięcia, ale warto wiedzieć, jak zminimalizować ryzyko ich powstania. Przede wszystkim nie można dopuszczać do oparzenia skóry spowodowanego promieniowaniem UV. Zalecane jest przez dermatologów i onkologów zrezygnowanie z opalania się. Trzeba ubierać nakrycie głowy na słońcu i używać okularów z filtrem UV. Przebywając na słońcu, obowiązkowo należy smarować skórę kremami z filtrem. Do powstania raka skóry przyczynia się korzystanie z solariów i nadmierna ekspozycja ciała na słońce. Warto też uważnie obserwować swoje ciało i kontrolować istniejące pieprzyki czy znamiona.